مقاله حافظه چیست؟
حافظه برای انسان ها و سایر ارگانیزم ها و موجودات زنده امری حیاتی است.
عملاً تمام فعالیت های روزمرۀ ما مانند صحبت کردن، ادراک یا فهم، خواندن و حتی جامعه پذیری به اطلاعات یاد گرفته شده و ذخیره شدۀ ما دربارۀ محیط اطرافمان وابسته است.
حافظه به ما امکانِ به خاطر آوردن رویدادهای مربوط به گذشته های دور و اتفاقات چند لحظه پیش را می دهد.
بدون توانایی به خاطر آوردن موفقیت آمیز تجربیات و اطلاعات گذشته، برای ما، امکان گسترش و جامعیت بخشیدن به زبان، بازشناسی دوستان و اعضای خانواده، حتی پیدا کردن راه خانه و بستن بند کفش ممکن نبود.
بدون حافظه، زندگی یک سری حوادث و تجربیات بی ارتباط و گسیخته بود.
و هر رویداد، داده، و تجربه ای، برای ما جدید و مبهم تلقی می شد.
در واقع بدون در اختیار داشتن حافظه و مهارت های مرتبط با آن زندگی با سرعت فزاینده ای از هم می پاشید.
فیلسوفان، روانشناسان، عصب شناسان و متفکران زیادی در طول تاریخ بشر مجذوب این توانایی شگفت انگیز بشری شده اند.
برای انسان همواره پاسخ گویی به سئوالاتی این چنین، «مغز انسان چگونه اطلاعات را ذخیره می کند؟
چرا افراد در به خاطر آوردن بخش های خاصی از اطلاعات بهتر عمل می کنند؟
آیا انسان ها می توانند حافظه را به شیوه های خاصی بهبود بخشند؟
یا تواناییی و ظرفیت حافظۀ انسان تا چه اندازه است؟
چه ساختارهای مغزی در این کنش اساسی مشارکت دارند؟
به هنگام یادگیری و به خاطر سپردن اطلاعات چه اتفاقاتی در مغز انسان روی می دهد؟
یاد گیری اطلاعات جدید چه تأثیری بر تشکیلات و شبکه های مغزی دارد؟
آیا مشکلاتی که به واسطۀ بیماری هایی مانند فشار خون بالا، سکتۀ مغزی، تصادفات، و… روی می دهد بر مغز و به خصوص ساختارهای مغزی دخیل و در حافظه تأثیری دارند؟» همواره حائز اهمیت بوده است.
در واقع، حافظه زیربنای تمام تفکرات و ایده ها، و اساس آن چیزی است که یاد گرفته ایم و نیز شالودۀ روان شناسی شناختی( شاخه ای از روان شناسی که با فرآیندهای ذهنی و تأثیر آن ها بر رفتار انسان سر و کار دارد ) به حساب می آید.
روانشناسان غالباً حافظه را دانش ذخیره شده در ذهن، یا انبارۀ ذخیره اطلاعات در مغز می نامند.
حافظه یک توانایی شناختی فوق العاده حایز اهمیت است، زیرا اساس شناختی یادگیری انسان را تشکیل می دهد.
بدون در اختیار داشتن ابزاری شناختی و ذهنی برای اندوختن و ذخیره سازی بازنمایی های گذشته، ما انسان ها توانایی بهره مندی و استفاده از تجربیات را نداشتیم.
اما مهم این است که حافظه امکان استیلای ادراک را فراهم آورده و به ما امکان می دهد از تجربیات گذشته در زمان حال ، استفاده کنیم.
ما ممکن است خاطرۀ اولین روز مدرسه را به یاد داشته باشیم، و یا بتوانیم اسم پایتخت کشورمان را به خاطر آوریم.
اما وقتی به حافظۀ بشر نگاه می کنیم این تعاریف یا توصیفات فقط بخش کوچکی از این کوه یخی بزرگ است که بخش های اصلی آن در زیر آب قرار گرفته است.
بخش اعظمی از توانایی حافظۀ ما خارج از آگاهی هشیار است( از جمله مهارت ها مانند رانندگی کردن یا تایپ کردن).
به عنوان مثال، عملکرد در تکالیف پیچیده ای مانند کار با یک آلت موسیقی می تواند به واسطۀ تکلیفی که مستلزم آگاهی هشیار است، با مشکل روبرو شود.
ما یاد می گیریم و به خاطر می آوریم چگونه بدون آگاهی از قواعد گرامری از زبان استفاده کنیم.
مفهوم حافظه از مقاله حافظه چیست؟
مفهوم حافظه نزدیک ترین پیوند را با یادگیری دارد زیرا حافظه پیامد طبیعی یادگیری است.
در واقع می توان گفت که یادگیری فرآیند اکتساب اطلاعات جدید است در حالی که حافظه به ثبات یادگیری در شرایطی که می توان آن را در وضعیت دیگری بروز داد، گفته می شود.
حافظه شامل یک سیستم کوتاه مدت و یک سیستم بلند مدت است.
در این الگو، حافظۀ کوتاه مدت به ذخیرۀ موقت( به طور معمول از یک ثانیه تا ۱-۲ دقیقه) و حافظۀ بلند مدت به ذخیرۀ با ثبات و بادوام اطلاعات اشاره دارد.
حافظه اصطلاح واحدی است، اما به توانایی های متعددی در انسان اشاره دارد.
فیلسوفان دوهزار سال پیش حافظه را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند، روانشناسان به طور تجربی ۱۲۰ سال قبل به مطالعۀ حافظه پرداختند، دانشمندان عصب شناسی پایه های نورونی و عصب شناختی حافظه را از ۷۰ سال پیش مورد بررسی قرار داده اند.
تمام این تلاش ها درک و فهم ما را از این پدیده به طور قابل توجه ای افزایش داده داست.
اما به طور کلی طبقه بندی مورد قبولی از انواع حافظه در دست نیست.
در سال های اخیر چندین ترکیب جدید مانند حافظۀ ضمنی( نهان یا آشکار)، حافظۀ خاطرات روشن، حافظۀ روزمره، حافظۀ سازا، حافظۀ آینده نگر، حافظۀ فعال و… نیز افزوده شده است، اما عموماً طرح طبقه بندی شده ای در این ارتباط وجود ندارد.
مراحل حافظه
در مطالعۀ مراحل حافظه، روان شناسان به بررسی این موضوع می پردازند که اطلاعات اولیه که ابتدا به صورت حسی در دسترس است چگونه کدگذاری می شود، در چه انباره هایی ذخیره و اندوزش می شود، و تحت چه شرایطی و چگونه در مواقع لزوم از حافظه بازیابی و بازخوانی می شود.
رمزگردانی به فرآیند تبدیل اطلاعات بیرونی به رمزهای خاص و بازنمایی های درونی گفته می شود.
مرحلۀ رمزگردانی ممکن است به صورت هشیارانه و یا به صورت غیر ارادی و ناهشیارانه صورت گیرد.
در رمز گردانی هشیارانه مرحلۀ تبدیل اطلاعات بیرونی به کدهای مختلف کلامی، بینایی وغیره به صورت کاملاً ارادی صورت می گیرد.
خود فرد یادگیرنده از فرآیند اطلاع دارد و می داند که این اطلاعات را باید زمانی و در جایی خاص از نو بازیابی کند اما در رمزگردانی ناهشیار، فرد برای یادگیری اطلاعات هیچ تلاشی نمی کند.
هم چنین، این مرحله با توجه به ماهیت اطلاعات ورودی، ممکن است ویژگی ها و خصوصیات خاصی داشته باشد.
اندوزش( تحکیم) مرحلۀ ذخیره سازی اطلاعات رمز گردانی شده است، در این مرحله عوامل مختلفی در کیفیت و چگونگی ذخیرۀ اطلاعات تأثیر دارند به عنوان مثال یکی از این عوامل فاصلۀ زمانی بین مرحلۀ رمزگردانی و مرحلۀ بازیابی است.
در واقع هر میزان فاصله میان این دو فرآیند حافظه بیشتر باشد میزان تخریب اطلاعات نیز بیشتر است.
بازیابی
در مقاله حافظه چیست به بازیابی می رسیم.
بازیابی به فرآیند به خاطرآوری و به یادآوری اطلاعات اطلاق می شود.
بازیابی مستلزم برگرداندن و یا بیرون کشیدن اطلاعات اندوزش شده از سیستم حافظه است.
در واقع این سه مرحله یعنی رمزگردانی، اندوزش و بازیابی فرآیندهای اساسی حافظه محسوب می شوند .
تفاوت های کلی میان انواع حافظه
در این قسمت به تفاوت ها ونقاط تمایز مهمی اشاره می شود که تصور می شود می توان انواع اشکال حافظه را از هم جدا کند.
بعضی از این نقطه تمایزات به نوع آزمون حافظه اشاره دارند، در حالی که بعضی دیگر بر ویژگی های زمانی یا نوع ارائۀ متفاوت مواد آزمون تأکید می کنند.
حافظۀ اخبای/حافظۀ رویه ای( رویدادی/معنایی)
حافظۀ اخباری، حافظه برای دانستن چیستی ها و حافظۀ رویه ای، حافظه برای دانستن چگونگی هاست.
حافظۀ رویدادی به حافظه برای رویدادها اطلاق می شود.
در این نوع حافظه، فرد باید زمان و مکان وقوع حادثه را به طور صحیح به یاد بیاورد تا بتواند خود حادثه را بازیابی کند، به سئوال زیر دقت کنید:
«تابستان گدشته تعطیلات را کجا گذراندی؟ »
این سئوال خود زمان را نشان می دهد، اما برای فراخوانی رویداد به طور صحیح باید مکانی که حادثه در آن به وقوع پیوسته است، بازیابی شود.
حافظۀ معنایی به دانش نسبتاً با ثبات در بارۀ جهان یا حافظه برای معلومات کلی( البته به جای حافظۀ معنایی واژۀ حافظۀ عمومی نیز پیشنهاد شده است، زیرا اعتقاد بر این است که معلومات و دانش ما همیشه دارای معنا نیست) اشاره دارد.
معلومات ما مانند این است که اسب چهار پا دارد و هلسینکی پایتخت فنلاند است و…. دانش پایدار یا حافظۀ معنایی ما را تشکیل می دهد.
حوادثی که به کرات تجربه می شوند ممکن است در حافظۀ معنایی محتوا زدایی شوند، به این معنا که مثلاً زمانی که برای اولین بار جملۀ «توماس جفرسن رئیس جمهور ایالات متحده بود» را می شنوید، ممکن است آن را در حافظۀ معنایی خود رمز گردانی یا کدگذاری کنید.
اما بعد از صدها بار تکرار، شما به سئوال سومین رئیس جمهور ایالات متحده چه کسی بود؟
بدون این که مجبور باشید زمان و مکان خاصی را که در آن این واقعیت را شنیده اید به خاطر بیاورید، پاسخ می دهید.
حافظه رویه ای از لحاظ تکاملی قدیمی ترین نوع حافظه است و تمام حیوانات از آن استفاده می کند
. تصور بر این است که حافظۀ معنایی در طول تکامل مغز و سیستم عصب شناختی سازش یافته تر شده است و نیز تصور می شود که حافظۀ رویدادی از لحاظ تکاملی نسبتاً جدیدتر و شاید مختص به نوع انسان است.
تحول و رشد حافظۀ رویدادی برای انسان به منظور تفکر دربارۀ آینده، همچنین گذشته، لازم، و برای تحول تمدن و شهرنشینی حیاتی بوده است.
در غیراین صورت، مفهوم به نام آینده وجود نداشت و نمی توانستیم فراتر از این جا و اکنون فکر کنیم، اگر حافظۀ رویدادی وجود نداشت دلیلی برای کشاورزی، ساخت شهرها و شهرنشینی و غیره نبود.
حافظۀ رویه ای( غیر اخباری) شامل دامنۀ وسیعی از مهارت ها و توانایی های بشری است مانند شرطی شدن کلاسیک، یادگیری مهارت های حرکتی، پدیدۀ آماده سازی برای تکالیف و کارهای خاص، حل مسائل پیچیدۀ مهارت-محور و غیره.
به لحاظ تجربی تمایز میان اشکال حافظه خود یک چالش است.
تصور بر این است که عملکرد در آزمون های استاندارد بازشناسی منعکس کنندۀ ترکیبی از سیستم های حافظۀ رویدادی و معنایی است و حتی ممکن است در این تکلیف تا حدی نیز حافظۀ رویه ای نقش داشته باشد.
حافظۀ آشکار-حافظۀ ضمنی | مقاله حافظه چیست؟
یکی از تفاوت های موجود بین این دو نوع حافظه در آزمون هایی است که برای سنجش در مورد آن ها استفاده می شود، در ( آزمون های حافظۀ آشکار) عملکرد فرد مستلزم به یاد آوردن اطلاعات و داده های گذشته است.
اما در ( آزمون های حافظۀ ضمنی) آزمودنی به طور غیر مستقیم و بدون این که لازم باشد آزمودنی بداند که پاسخ اش اساساً مستلزم به کارگیری حافظه بوده، به بازآوری اطلاعات ذخیره شده می پردازد.
آزمون های حافظۀ آشکار آزمون هایی هستند مانند آزمون فراخوانی آزاد، فراخوانی سرنخی، و بازشناسی که در آن ها لازم است آزمودنی حوادث را از گذشتۀ نزدیک بازیابی کند.
آزمون های حافظۀ ضمنی آزمون هایی انتقالی اند.
در این آزمون ها در مرحلۀ اول تکالیفی به آزمودنی ها ارائه می شود و سپس در مرحلۀ بعد تکالیف به ظاهر غیر مرتبطی( اما تا حدی مرتبط) ارائه شده و از آزمودنی ها خواسته می شود آن ها را کامل کنند.
بعضی مواقع آیتم ها یا عملکرد فرد در مرحلۀ اول آزمون به بازآوری بهتر آیتم های مرحلۀ دوم کمک می کند.
برای مثال، اگر آزمودنی ها در مرحلۀ اول آزمون، تصویر فیل یا لغت فیل را می دیدند، در مرحلۀ دوم آن سری از آزمودنی ها که تصویر فیل را دیده بودند در آزمون نام بردن بخشهای ناقص تصویر بهتر از از آزمودنی هایی عمل کردند که فقط لغت فیل را دیده بودند.
برعکس، در آزمون تکمیل کلمات ناقص نیز انتظار می رفت آن سری از آزمودنی هایی که لغت فیل را دیده بودند، عملکرد بهتری از گروه اول داشته باشند.
حافظۀ هشیار – حافظۀ ناهشیار
اصطلاح حافظۀ ناهشیار به مفهوم سرکوبی و نوشته های زیگموند فروید بر می گردد که این ایده را در اوایل سال های ۱۹۰۰ متداول کرد.
این ایده به این معناست که خاطرات ناخوشایند و دردناک دورۀ کودکی برای روان فوق العادهد تهدید آمیزند.
بنابر این از آگاهی هشیار رانده شده وسرکوب می شوند.
اما این خاطرات هم چنان فعال باقی می مانند و در علائم نوروتیک، لغزش های زبانی و رؤیاها خود را نشان می دهند.
شواهد لازم برای اثبات ناهشیار ناکافی و محدود است.
اما این عقیدۀ کلی که خاطرات می توانند خارج از قلمرو هشیاری قرار گیرند بلا منازع و پذیرفته شده است.
سعی کنید اسم معلم کلاس پنجم خود را به خاطر آورید.
برخلاف یادآوری رویدادهای روزمره که مستلزم تلاش محدودی است در این موارد اطلاعات به راحتی در دسترس آگاهی هشیار نیستند.
بلکه مستلزم تلاش بسیار زیادی است. گفته می شود این نوع خاطرات در آگاهی نیمه هشیار و ناهشیار ما قرار دارند.
به خاطر آوری هشیارانه در مطالعات معاصر حافظه، به باز آوری عمدی، آگاهانه و تلاشمند اشاره دارد.
به خاطر آوری هشیارانه بازگشت به گذشته و مرور دوبارۀ تجربیات قلمداد می شود، اما به خاطر آوری ناهشیارانه نوعاً به تجلی اتوماتیک وار تجربیات گذشته اشاره دارد.
بدون دیدگاه